تاریخچه روز بزرگداشت شیخ بهایی

تاریخ تولد و مرگ شیخ بهایی

تاریخ تولد و مرگ شیخ بهایی بر روی سنگ قبر و کاشیکاری‌های دیوار اتاق مقبره او کمی متفاوت است:

تاریخ تولد:

• کتیبه کاشیکاری دیوار: ۲۶ ذیحجه ۹۵۳ هجری قمری (برابر با پنجشنبه ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی، و ۲۷ فوریه ۱۵۴۷)
• کتیبه سنگ قبر: غروب پنجشنبه محرم‌الحرام ۹۵۳ هجری قمری (برابر با فروردین ۹۲۵ خورشیدی، و مارس ۱۵۴۶)

تاریخ مرگ:

• کتیبه کاشیکاری دیوار: ۱۲ شوال ۱۰۳۰ هجری قمری (برابر با ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی و ۳۰ اوت ۱۶۲۱)
• کتیبه سنگ قبر: شوال ۱۰۳۱ هجری قمری (برابر با مرداد یا شهریور ۱۰۰۱ خورشیدی و اوت ۱۶۲۲)

البته کتیبه این دیوار در سال ۱۳۲۴ خورشیدی در زمان استانداری علی منصور ساخته شد و تاریخ روز، ماه و سال را شامل می‌شود، در حالی که کتیبه سنگ قبرش فقط تاریخ ماه و سال را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد که در هنگام بازسازی اتاق؛ تحقیقاتی دربارهٔ تاریخ تولد و مرگ شیخ بهایی انجام شده باشد و به این دلیل تاریخ روز به کتیبه کاشیکاری اضافه شده است. با این فرض تاریخ‌های کتیبه دیوار دقیق‌تر به نظر می‌رسد اما در هر حال هیچکدام قطعی نیست.

تاریخچه روز معماری در ایران

در سال ۱۳۸۳ انجمن مفاخر معماری ایران در روز ۳ اردیبهشت مصادف با سالروز تولد شیخ بهایی مراسمی را برپا کرد و پیشنهاد داد تا این روز به نام روز معماری شناخته‌ شود. این مراسم در سال ۱۳۸۴ و پس از آن نیز تکرار شد و هم‌اکنون این تاریخ به نام روز معماری نیز شناخته می‌شود.

تعریفی از شخصیت شیخ بهایی

شیخ بهایی با نام اصلی بهاءالدین محمد بن حسین عاملی ۸ اسفند ۹۲۵ شمسی در بعلبک (یکی از شهرهای تاریخی کشور لبنان) متولد شد. دوران کودکی‌اش در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام «جبع» یا «جباع» گذشت. خاندان او از خانواده‌های معروف جبل‌عامل در قرن دهم و یازدهم خورشیدی بوده‌اند. پدر او از شاگردان برجسته شهید ثانی (از بزرگان فقه) بوده است. بهاءالدین محمد در ۱۳ سالگی با خانواده‌اش به ایران مهاجرت کرد. دلیل این مهاجرت؛ یکی آزار و اذیت پدرش عزالدین حسین عاملی که شیعه بود توسط دولت عثمانی و دیگر دعوت شاه طهماسب صفوی از عزالدین برای حضور در ایران بود. آنها در مهاجرت به ایران، وقتی به قزوین رسیدند و آن شهر را مرکز دانشمندان شیعه یافتند، در همین شهر ماندند. وقتی  که بهاءالدین ۱۷ ساله بود (۹۷۰ ق)، پدرش به شیخ‌الاسلامی قزوین از سوی شاه طهماسب منصوب شد. ۱۴ سال بعد، در ۹۸۴ قمری، عزالدین برای زیارت خانه خدا از ایران خارج شد اما در بحرین درگذشت. بهاءالدین محمد که نزد پدر و دیگر دانشمندان زمان خود تعلیم دیده بود کم کم به شخصیت بزرگی تبدیل شد. شخصیت علمی و ادبی و اخلاق او باعث شد تا از ۴۳ سالگی شیخ‌الاسلام اصفهان شود و هنگامی که در ۱۰۰۶ قمری پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد، او از ۵۳ سالگی تا آخر عمر (۷۵ سالگی) منصب شیخ‌الاسلامی پایتخت صفوی را در دربار مقتدرترین شاه صفوی، شاه عباس اول بر عهده داشته باشد. 

شیخ بهایی؛ حکیم، فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری؛ در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت و در حدود ۹۵ کتاب و رساله در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی ، هنر و فیزیک  از او بر جای مانده‌است. از مشهورترین کتاب‌های او کشکول شیخ بهایی است. این کتاب شامل برگزیده ای از شعرها و نثرهای مورد علاقه اوست. برخی از این شعرها و نثرها از خود شیخ بهایی و برخی دیگر گردآوری او از دیوان‌ها وکتاب‌های مورد علاقه‌اش هستند.